Türküler

Ahlat Türküleri - Süzme Oyunu

Bu sayfada Ahlat yöresine ait Süzme Oyunu türküsünün sözleri bulunmaktadır.

Türkü Sözü

(Süzme Oyunu Türküsü)

Horozu kattım ayvana (deh ayvana)
Dedim değme şu heyvana
Budur ki kilsadan gelir (emma gelir)
Nazlı yar arkadan gelir

Yar kaşların karasına (karasına)
Yar hal vurdum arasına
Yar seni merhem demişler (yar demişler)
Bu sinamın yarasına

Göklere yıldız serseler (yar serseler)
Yar sevgin beni örseler
Canımı kurban ederim (ben ederim)
Yar seni bana verseler

Denizler susuz olur mu (deh olur mu)
Dibi de kumsuz olur mu
Hele bir gez düşünün (yar düşünün)
Bir yiğit yarsız olur mu

Çay içindedir çakıl daş (deh çakıl daş)
Gönül kanlı gözüm de yaş
Aklımı başımdan aldı (emma aldı)
Orta boylu bir kara kaş

***

(Meral Oyunu Türküsü)

Can meral can yar eylen eylen eylen
Dur gelin dur yaralı bülbülüm meralim gel

Can gülüm can kal eylen eylen eylen
Vurdun beni yaralı canım bülbülüm gel

Gel gelin gel yar gelin eylen eylen
Kurban meral yareli bülbülüm meralim gel

***

(Papuri Oyunu Türküsü)

Papuri here varam
Halım yok seni alam
Anan hidmetim dutsun
Seni sinama saram

Çarşıda olur atlas
Atlasa iğne batmaz
Nişanlı olan kızlar
Geceleri yatamaz

Çarşıda olur kına
Hokkası gelir ona
Güzel kızın ismi ne
Kara gözlü bir suna
(Kara gözlü Emine)

Ocakta duman olur
Günler bir zaman olur
Şu Erdicin kızları
Dağlarda yaman olur
(Her yerden yaman olur)

Kaleden attı beni
Toprağa kattı beni
Ağam bezirgan olmuş
Götürdü sattı beni

Gökte yıldız sayılmaz
Gül dikenden ayrılmaz
Sevdiğinle başbaşa
Uykulara doyulmaz

Türkünün Hikayesi

(Devamını Göster) Anadolu'yu teşkil eden bölgelerin hemen dörtte üçünde kendine mahsus tarzlarıyla musikili ayak oyunları vardır. Bu oyunların ekserisi de mevzulu olup hareketlerinde mana taşıyan ifadeleri vardır. Ayrıca bu oyunlar arasında bir de karışık oyunlar vardır. Bunlarda kadın-erkek birlikte oynarlar. Çok geniş olan bu mevzuda bir fikir olarak ancak şunu söyleyebiliriz ki, sosyal yaşayış bakımından oyunlarımızı üç sahaya bölmemiz icap eder: I: Yalnız kadınlar tarafından oynanan oyunlar II: Yalnız erkekler tarafından oynanan oyunlar III: Kadın-erkek birlikte karışık oynanan oyunlar Burada gösterdiğimiz bu tasnif bir ana bölüm olup, bu üç esas içinden her biri başlı başına bir mevzu olarak ele alınacak olursa, yüzlerce örneklerine rastlanır ki bu saha üzerinde Anadolu'da binden fazla oyun nevi görülmüştür. En çok oyun nevilerine Doğu Anadolu ile Orta Anadolu'nun bazı kısımlarında tesadüf edilir. Bu sahanın bazı bölgelerinde, oyun hakkında halkın ayrıca bir inan ve telakkisi de vardır. Bu inana göre oyun insanlar için öyle bir ihtiyaç ki, arzunun ve yapıcılığın; olgunlaştırıcı, hazırlayıcı ve tamamlayıcı bir müessir kuvveti olarak görülür. Aynı zamanda ibadetin de tatmin edici huzurunu tamamlayıcı bir unsur olarak görülür. Birçok yerde bayramlarda camiden çıkınca saatlerce halay çekildiği, bu inana göre bir zamanlar, taassup her sahada hakim tesirini yaparken, yalnız bu saha üzerinde hükümsüz kalmıştır. Oyunlarımız hakkında bir fikir vermek üzere, burada mevzumuzu ilgilendiren örneklerden karakteristik bir oyun süiti örneğini vermekteyiz. Sıra ile birbiri arkasından oynanan bu oyun dizisi, kadın-erkek birlikte oynanan oyunlardan biridir. Doğunun geniş bir bölgesinde görülen bu oyun, Bitlis, Tatvan, Ahlat, Erciş mıntıkalarında düğünlerde ve mevsim bayramlarındaki kutlamalarda oynanır. Oyuna, başlangıçta ağırca bir ritm ile sözlü (güfteli) olan Süzme Oyunu ile başlanır. Bir kadın-bir erkek, bir kadın-bir erkek... olmak üzere yanyana yarım daire şeklinde durulur ve hep bir ağızdan türküye başlarlar. Bir tarafta davul zurna, mümkün olduğu kadar hafif olarak terennümü takip eder. Oynayanlar türküyü söylerken ritme göre, ağır olarak, durdukları yerde yanlara doğru, sağa sola sallanırlar. Bir müddet böylece devam ederek birlik hareketle yarım daire sağa doğru yan yürüyüşle ritmik ve tutumlu olarak ağır ağır yürünür. Bir müddet de böyle devam ettikten sonra, ileri geri adım hareketleri, bu yan yürüyüş hareketlerine ilave edilir. Oyun türküsü ne kadar devam ederse bu hareketler de birlikte devam eder. Türkü bitişinde herkes susar, yalnız davul zurna melodiyi bir-iki defa tekrar ederek diğer oyuna "geçiş ayağı" gösterir. Bu sıra ritm biraz süratlicedir. Figürler de aynı, fakat süratlidir. Biraz devamından sonra oyuncular Meral oyun türküsüne başlarlar. Bu oyun birinciden daha hareketlice olup figürleri ise çok az farklıdır. Bir müddet devam ederek türkü bitince kadınlar saftan ayrılırlar. Sahanın bir kenarında dizi halinde dururlar. Oyun ve ritm bozulmadan sahada yalnız kalan erkekler gayet sert bir ritme uygun olarak ayak figürleriyle Tiringo oyununu oynamaya başlarlar ve gitgide çılgın bir vecd içinde bu oyun bir müddet oynandıktan sonra tekrar yumuşayan ve durulaşan bir hissin figürleriyle gitgide ağırlaşır. Erkekler oynarken kenarda duran kadınlar münasip zamanlarda ritme göre el çırparlar ki bu hareket erkekleri son derece tehyiç eder. Bu yavaşlama sırasında zurna, bu Tiringo oyun havasının bir parçasını yavaş olarak çaldığı bir sırada kadınların önüne gelen erkek safına ritm bozulmadan kadınlar girerler ve hemen Papuri oyun türküsünü söylemeye başlarlar. Burada erkekler türkü söylemezler, yalnız oyun hareketlerine uyarlar. Bu oyun da birlikte oynanan oyunardan biraz daha süratli olarak arzuya göre sözler bitinceye kadar devam eder ve bu suretle oyun sona erer. Oyun oynanırken idare iki başta olanlardadır. Dizinin bir başında erkek diğer başında kadın bulunur. Çokluk ile oynanır. *** Burada verdiğimiz dört türlü ve birbiri arkasından sıra ile oynanan oyunlar gibi daha birçok seri halinde oynananlar vardır. Şimdiye kadar bu gibi kadınlı erkekli olanlar içinde üç oyundan dokuz-on oyuna kadar birbiri ardından sıra ile oynanan serilere rastlanmıştır. Bu gibi birbirine girift olan oyunlar arasında icabında tek olarak oynanabilenlere de tesadüf edilir. Bu seri şeklinin ayrıca yalnız kadına veya erkeğe mahsus olanları da vardır. Genel olarak oyunlarımızın tarz ve nevilerine toplu olarak baktıktan sonra bir tarafı daha göz önünde tutmamız lazımdır ki bunlar da, âdetlerde bulunan yine ritmik ayak oyunlarıdır. Bu oyunlar ise mevzularına göre totemik birer mahiyeti olan çok eski zamanlardan kalmış oyunlardır. Bu gibi oyunlara diğerleri gibi daha ziyade aşiret, oymak ve dağlılarda tesadüf etmek mümkündür. Şehir ve kasabalarda rastlamak imkanları çok azdır. Görülüyor ki melodik hareketlerimizin orijinal ifadeleri olan bu oyun havaları, birçok hususiyetleriyle yarının karakteristik bale ve süitlerinin birer temel esaslarını teşkil edecek eşsiz ve zengin kaynaklardır. Bu bakımdan artık orijinal taraflarımızı belirten ve buna imkan verecek olam malzemeyi ortaya koymak zamanı geldiği kanaatindeyiz Kaynak: Anadolu Halk Türkülerinden Örnekler III, Ferruh Arsunar, CHP Halkevleri Yayımları, Milli Kültür Araştırmaları VI, Ankara, 1948, s. 5, 19

Sayfa Bilgisi

Yorum Yaz

Adınız:

E-Mail:

Mesajınız:

Doğrulama:

 

Ahlat Türküleri

• Gulahsızda Guyi Var, 2190 ziyaret

Daha Fazla Türkü Sözü

Türküye Göre

A, B, C-Ç, D, E, F, G, H, I-İ, J, K, L, M, N, O-Ö, P, R, S, T, U-Ü, V, Y, Z

Yöreye Göre

A, B, C-Ç, D, E, F, G, H, I-İ, J, K, L, M, N, O-Ö, P, R, S, T, U-Ü, V, Y, Z